Došao je Sunnet u svojoj općenitosti kao pojašnjenje za ono što je u Plemenitom Kur'anu, objašnjavajući njegove nejasne propise, detaljno izlažući opšte njegove naredbe i propise, kao i objašnjavajući samu svrhu tih propisa. Isto tako, u Sunnetu su došli propisi koji nisu spomenuti u Kur'anu, ali ne izlazeći iz okvira opštih kur'anskih pravila i zakona, a time postižući i ostvarujući same kur'anske ciljeve i svrhe. Stoga s pravom možemo reći da je Sunnet praksa i u djelo sprovođenje onoga što je došlo u Kur'anu, i ta praksa ili praktikovanje Kur'ana kroz Sunnet ima različite oblike. Nekada je njen izvor sami govor ili riječi Poslanika, sallallahu 'alejhi ve sellem, koje je rekao određenim povodom, nekada je to samo Poslanikovo, sallallahu 'alejhi ve sellem, djelo, a nekada može biti i govor ili djelo ashaba, a nekada Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, vidi djelo ili čuje riječi, a potom to odobri i potvrdi šutnjom ne koreći njegovog počinioca.
Ranije smo rekli i spomenuli da je Sunnet na stepenu kao i Kur'an Plemeniti, samim time što je i Sunnet objava (vahj), isto tako je Sunnet šeri'atski izvor koji se mora prihvatiti i po kojem se mora raditi, kao što smo već spomenuli da je Sunnet po stepenu odmah iza Kur'ana, kao što je Uzvišeni rekao: ''A tebi objavljujemo Kur'an da bi objasnio ljudima ono što im se objavljuje, i da bi razmislili.'' (Prijevod značenja En-Nahl, 44.) Iako pisanje na ovu temu tj. ''sunnetsko pojašnjenje Kur'ana'' možemo naći u knjigama i u nauci tzv. ''Usulul-fikha'' ipak, ovdje je neophodno da navedemo i osvrnemo se bar ukratko na ovu temu kako bi bar imali opštu sliku i uvod o tzv. sunnetskom pojašnjenju Kur'ana.
Sunnet je taj koji pojašnjava Kur'an u nekoliko oblika, kao npr. pojašnjava u detalje ibadete koji su u Kur'anu opće spomenuti, da bi ova teza bila jasnija kao primjer za to imamo namaze. Sveznajući Allah je u Kur'anu propisao i strogo vjernicima naredio obavljanje namaza, ali bez objašnjenja vremena njihovog obavljanja, također, ne spominjući broj njihovih reka'ta ili same namaske ruknove (temelje) odnosno šartove. Stoga je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, sve ove stvari pojasnio svojim načinom obavljanja namaza pred muslimanima i njegovim riječima: ''Obavljajte namaz onako kako ste mene vidjeli da obavljam!'' (Bilježi ga Buharija, a ovo je samo dio podužeg hadisa kojeg je naveo Buharija)
Isto tako Uzvišeni i Mudri je propisao hadždž, ali bez njegovog detaljnog načina obavljanja i pojašnjenja u Kur'anu, pa nam je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, pojasnio njegov način obavljanja i rekao: ''Uzmite od mene propise (način obavljanja) hadždža!'' (Bilježi ga Muslim u svome ''Sahihu'') Allah Uzvišeni je propisao i davanje zekata bez pojašnjenja na koje vrste imetka se zekat daje, kolika je njegova svota ili količina imetka na koji se dužno dati i izdvojiti zekat, a sve je to došlo detaljno pojašnjeno u Sunnetu ili praksi Allahovog Poslanika, sallallahu 'alejhi ve sellem.
Od Poslanikovog, sallallahu 'alejhi ve sellem, pojašnjenja Kur'ana je i posebno određivanje opšteg kur'anskog propisa. Primjer za ovo jeste pojašnjenje Allahovih riječi: ''Allah vam naređuje da od djece vaše muškom pripadne toliko koliko dvjema ženskima.'' (Prijevod značenja En-Nisa', 11.) Ovo je opšti propis i naredba koja određuje nasljedstvo djece od svojih roditelja u svemu onome što iza sebe kao imetak ostavljaju, i svako dijete je nasljednik. Međutim, u Sunnetu se pojašnjava da u ovaj opšti propis ne ulaze djeca ili nasljednici od Allahovih poslanika, jer je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, rekao: ''Mi se (tj. poslanici) ne nasleđujemo nego sve što ostavimo je sadaka'' (Bilježi ga Buharija i Muslim) Isto tako je u sunnetu određeno da ubica nema pravo nasljedstva kada je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, rekao: ''Ubica ne nasljeđuje.'' (Bilježi ga Et-Tirmizi i Ibn Madže)
Od Poslanikovog, sallallahu 'alejhi ve sellem, pojašnjenja je tzv. ''ograničavanje neograničenog ili opšteg kur'anskog propisa'' kao što je u Allahovim riječima: ''A kradljivcu i kradljivici odsijecite ruke njihove.'' (Prijevod značenja El-Maide, 38.) Kao što vidimo u ovom ajetu nije precizirano na kojem mjestu će se kradljivcu ruka odsjeći, jer u arapskom jeziku rukom se naziva i šaka, podlaktica i nadlaktica. Međutim, u Sunnetu je pojašnjeno da se ruka sječe u zglobu šake, kao što je to sam Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, učinio kada mu je doveden kradljivac pa mu je odsjekao ruku u zglobu šake''. (Bilježi ga Ed-Darekutni)
Nekada Sunnet dođe kao potvrda za propis koji je već došao u Kur'anu, kao što su hadisi koji ukazuju na obaveznost namaza, zekata, posta i sl. Od Sunneta nakada dođe izvlačenje sporednog propisa koji nije spomenut u Kur'anu osim u jednom opštem obliku, kao što je došlo u Sunnetu zabrana prodavanje plodova prije njihovog sazrijevanja. U Kur'anu je Allah Uzvišeni rekao: ''Jedni drugima na nedozvoljen način imetke ne jedite (ne prisvajajte), ali dozvoljeno vam je trgovanje uz obostrani pristanak.'' (Prijevod značenja En-Nisa', 29) Pa kada je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, učinio hidžru odnosno preselio iz Mekke u Medinu, zatekao je poljoprivrednike kako kupuju i prodaju plodove prije njihovog sazrijevanja, a samim time kupac ne zna kakvi će plodovi biti i koliki urod će dati, pa kada dođe period berbe dese se iznenadne nedaće; bilo od suše ili hladnoće koje dakako imaju uticaj na kvalitet ploda i njegovu količinu, a sve to je dovodilo do nesuglasica i razmirica među poljoprivrednicima, stoga je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, zabranio ovu vrstu trgovine sve dok se ne vidi ili ne ukaže zrelost plodova, i dok sam kupac ne uvidi njihov kvalitet, pa je Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, rekao: ''A šta mislite ako Allah spriječi plodove s kojim će pravom neko od vas uzeti imetak (novac) svoga brata?'' (Bilježi ga Buharija) Također, u Sunnetu Allahovog Posalnika, sallallahu 'alejhi ve sellem, nalazimo propise koji se uopće ne spominju u Kur'anu, kao npr. zabrana jedenja mesa domaćeg magarca, i svega od zvjeri što ima očnjake, kao i zabrana ženjenja djevojke ili žene na tetku po ocu ili majci, kao i propis da se musliman ne ubija radi kafira i dr. Sve ovo je sunnet po kojem je obavezno raditi i prihvatiti ga, na ovome su saglasni svi prihvaćeni islamski učenjaci bez obzira na njihovu različitost u vremenu ili prostoru.
Imam Šafija, rahmetullahi alejh, je rekao: ''Ono što Allahov Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, nešto odredi (propiše), u nečemu što Allah nije propisao, pa to što je odredio Allahov je propis. Tako nas je obavjestio Svemogući Allah kada je rekao: 'Ti doista upućuješ na pravi (ispravni) put, na Allahov put.' (Prijevod značenja Eš-Šura, 52-53.) Stoga, nailazimo na Sunnet koji je došao kao pojašnjenje za ono što je već u Allahovoj Knjizi, a nekada dođe sa nečim što nije uopšte spomenuto u Allahovoj Knjizi, međutim, sve što je u Sunnetu došlo je Allahovom naredbom i mi smo to dužni slijediti i prihvatiti, zato što je slijeđenje Sunneta Poslanika, sallallahu 'alejhi ve sellem, Allah učinio i povezao sa pokornošću Njemu, a odbacivanje i neslijeđenje sunneta je učinio grijehom i nepokornošću zbog kojeg neće imati Njegovi robovi opravdanja, kao što Njegovi robovi nemaju drugog rješenja i izlaza osim u slijeđenju sunneta Allahovog Poslanika, sallallahu 'alejhi ve sellem''. (Vidi ''Er-Risale'', 88-89; djelo imama Šafije)
Ibnul Kajjim, rahmetullahi alejh, je rekao: ''Ono što je od Sunneta, a nije spomenuto u Kur'anu, je vjerozakon koji dolazi od Poslanika, sallallahu 'alejhi ve sellem, pa je obavezno mu se pokoriti u tome i nije mu dozvoljena nepokornost. U ovome nije davanje prednosti nad Allahovom knjigom, nego samo sprovođenje Allahove naredbe da se pokorava Njegovom Poslaniku, sallallahu 'alejhi ve sellem. A da se kojim slučajem Allahovom Poslaniku, sallallahu 'alejhi ve sellem, ne pokorava baš na ovom polju, onda pokornost Poslaniku ne bi imala svoje značenje i smisao, pa bi pokornost koja je specijalno određena Poslaniku, sallallahu 'alejhi ve sellem, bila izgubljena i odbačena. Jer ako mu nije obavezna pokornost osim u onome sa čime je već došao Kur'an, a ne i u onome što u Kur'anu nije spomenuto, onda ne bi bilo te specijalno određene pokornosti Poslaniku, a Allah Uzvišeni je rekao: 'Onaj ko se pokorava Poslaniku taj se pokorava Allahu.'''. (Prijevod značenja En-Nisa', 80.) (Vidi ''Ie'lamul Muvekki'in'', 2/289; od Ibnul Kajjima)
Stoga da ukratko i sažeto na kraju navedemo sve ono što smo spomenuli ovdje, pa kažemo; Sunnet u njegovom odnosu i vezi sa Kur'anom se može podjeliti na tri kategorije ili sfere:
● Ono što je došlo u Sunnetu kao potvrda za ono što je već spomenuto u Kur'anu, kao što su hadisi koji ukazuju na obaveznost obavljanja namaza, davanja zekata, zabrana kamate i sl.
● Ono što u sunnetu dolazi kao pojašnjenje i tumačenje za propise koji su u Kur'anu spomenuti samo u globalu, a ne detaljno, kao što je npr. način obavljanja namaza i broj njihovih reka'ta, namaska vremena, način obavljanja hadža i dr.
● Ono što je došlo u sunnetu, a nije spomenuto u Kur'anu, kao što je zabrana jedenja mesa domaćeg magarca, oblačenja svilene odjeće i zlata (za muškarce) i dr.
Nermin Smajlović, prof.
izvor: www.el-asr.com
