1. Hadis od Ebu Umame, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: "Allahovo najuzvišenije ime koje ako se dovi sa njim usliša (dovu) se nalazi u tri sure iz Kur'ana: u Bekari, u Ali Imran i u Tahi".
Kaže Hišam ibn Ammar, hatib Damaska: "U suri El-Bekara 255. ajet, u suri Ali Imran 1 i 2. ajet i sure Taha 111. ajet". Bilježi ga Ibn Madže a dobrim ga je ocijenio šejh Albani.
2. Hadis od Enesa, radijallahu anhu, se prenosi da je on sjedio sa Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem, a neki čovjek je klanjao i dovio: (Allahumme inni es'eluke bi enne lekel-hamdu la illahe ille ente el-mennanu bedi'us-semavati vel-erdi ja zel-dželali vel-ikram ja hajju ja kajjum), pa je rekao Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem: "Dovio je Allahu sa njegovim najuzvišenijim imenom sa kojim kada se dovi On usliša, a ako sa njim nešto zatraži On mu da". Bilježi ga Tirmizi, Ibn Madže i Nesai a vjerodostojnim ga je ocijenio Albani.
3. Hadis od Burejde ibn Husajba, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, čuo nekog čovjeka da je rekao: "Allahumme inni es'eluke enni ešhedu enneke etellahu la illahe illa ente el-ehadu es-samedu elezi lem jelid ve lem juled ve lem jenun lehu kufuven ehad", pa je rekao: "Dovio si Allahu sa imenom koje ako se sa njim traži dadne a ako se sa njim dovi usliša". Bilježe ga Tirmizi, Ibn Madže, Ebu Davud i Ahmed, a vjerodostojnim su ga ocijenili Albani i Šuajb Arnaut. Kaže Ibn Hadžer u "Fethul-bari" (11/225): "On je (ovaj hadis) najodabraniji sa strane seneda od svega što je prenešeno o tome (Allahovom najuzvišenijem imenu)"
4. Hadis od Esme bint Jezid, radijallahu anha, gdje se prenosi da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: "Najuzvišenije Allahovo ime se prenosi u ta dva ajeta: "A vaš bog je jedan bog. Nema boga osim Njega Milostivog Samilosnog" (El-Bekara, 163) i početak sure Ali Imran "Allah je nema boga osim Njega Živi i vječni" (Ali Imran, 2)". Bilježe ga Ebu Davud, Tirmizi i Ibn Madže a Tirmizi i šejh Albani ga ocijenjuju dobrim a bliže je da je hadis slab jer u njegovom senedu su dvojica ravija Ubejdullah ibn Ebi Zijad i Šehr ibn Havšer a obojica su slabi.
Islamski učenjaci se veoma mnogo razilaze u dvije stvari oko najuzvišenijeg Allahovog imena:
Prva – da li uopće postoji Allahovo najuzvišenije ime,
Druga – koje je to Allahovo najuzvišenije ime kod onih koji smatraju da postoji.
Stavovi učenjaka oko postojanja najuzvišenijeg Allahovog imena
Prvi stav: negiranje da uopće postoji Allahovo najuzvišenije ime.
Ovaj stav se zasniva na ubjeđenju da nije dozvoljeno davati prednost nekom imenu od Allahovih imena nad drugim imenima. Na ovom stavu je skupina učenjaka: Ibn Džerir Et-Taberi, Ebul-Hasen El-Eš'arij, Ibn Hibban, Ebu Bekr El-Bakilani, Džunejd i drugi.
A njihovo ophođenje i tumačenje hadisa koji govore o najuzvišenijem Allahovom imenu je zasnovano na nekom od sljedećih tumačenja:
Prvo tumačenje – da se značenje riječi El-E'azam (najuzvišenije Allahovo ime) koja je došla u hadisima tumači sa značenjem El-Azim, što znači Uzvišeno (Allahovo ime), tj. da nema razlike među Allahovim imenima, jer sva su Njegova imena uzvišena.
Drugo tumačenje – da se u tim hadisima pojašnjava da je veća nagrada onome ko dovi sa tim imenima. Ovo s eprenosi od Ibn Hibbana.
Treće tumačenje – da se pod najuzvišenijim imenom misli na stanje u kojem bude onaj koji dovi, a ovo obuhvata svakog ko dovi Allahu sa bilo kojim od Njegovih imena ako je u takvom stanju. Pod ovim se misli, kao što prenosi Ibn Hadžer, da Allahov rob dovi Allahu sa nekim Njegovim imenom tako što u njegovim mislima nema ništa drugo osim Allaha Uzvišenog pa mu se u takvom stanju usliša dova. Ovo tumačenje Ibn Hadžer prenosi od Džafera Es-Sadika i Džunejda. Jasno je da je ovo sufijsko tumačenje ovog pitanja.
Drugi stav: da je Allah, dželle še'nuhu, jedini koji zna tačno koje je to najuzvišenije Allahovo ime i da o tome nije obavijestio nikoga od svojih stvorenja.
Ovaj stav prenosi Ibn Hadžer i pripisuje ga skupini učenjaka bez da navodi njihova imena.
Treći stav: stav onih učenjaka koji smatraju da postoji najuzvišenije Allahovo ime i tačno su ga odredili, međutim po pitanju koje je to ime razišli su se.
Stavovi učenjaka oko samog najuzvišenijeg imena
Po ovom pitanju učenjaci su se razišli na 14 mišljenja. Sva ova mišljenja navodi Ibn Hadžer u svom "Fethul-bari" (11/224-225) i šejh Albani u svojoj "Silsili Ed-Daifa" (13/279).
Tih 14 stavova su sljedeći:
1. da je Allahovo najuzvišenije ime HUVE (HU),
2. ALLAH,
3. ALLAHU ER-RAHMAN ER-RAHIM,
4. ER-RAHMANU ER-RAHIM EL-HAJJUL EL-KAJJUM,
5. EL-HAJJUL EL-KAJJUM,
6. EL-HANNANU EL-MENNANU BEDIUS-SEMAVATI VEL-ERDI ZUL-DŽELALI VEL-IKARAMI EL-HAJJU EL-KAJJUM,
7. BEDIUS-SEMAVATI VEL-ERDI ZUL-DŽELALI VEL-IKARAMI,
8. ZUL-DŽELALI VEL-IKARAMI,
9. ALLAHU LA ILLAHE ILLA HUVE EL-EHADU ES-SAMEDU ELZI LEM JELID VE LEM JULED VE LEM JEKUN LEHU KUFUVEN EHAD.
10. RABBI RABBI,
11. dova Zenuna (Junuz, alejhisselam) u utrobi kita: LA ILAHE ILLA ENTE SUBHANEKE INNI KUNTU MINEZZALIMIN,
12. HUVE ALLAH ALLAH ALLAH LA ILAHE ILLA HUVE RABUL-ARŠIL AZIMI,
13. ono je sakriveno u esmail-husna (Allahovim lijepim imenima),
14. riječ tevhida LA ILAHE ILLELLAH.
Zatim je Ibn Hadžer za svako mišljenje naveo argumente sa kojim se dokazuje.
A šejh Albani, nakon što je spomenuo da je Ibn Hadžer naveo 14 stavova učenjaka po ovom pitanju, te da je naveo za svako mišljenje njegov dokaz, a najviše argumenata je iz hadisa, naveo je da su neki od ovih stavova čisto mišljenje (bez validnog dokaza) na koja se ne osvrće, poput 12. mišljenja (HUVE ALLAH ALLAH ALLAH LA ILAHE ILLA HUVE RABUL-ARŠIL AZIMI) koje se zasniva na snu u kojem čovjek sanjao da je to najuzvišenije ime. A zatim je dodao da od hadisa sa kojima se argumentira ovo pitanje, da među njima ima vjerodostojnih hadisa međutim, oni ne ukazuju direktno na najuzvišenije Allahovo ime. Od tih hadisa su i stavovi ashaba, a među njima su i hadisi koji jasno i nedvosmisleno ukazuju na najuzvišenije Allahovo ime, a ovi hadisi su dvije vrste.
Prva vrsta su jasni i nedvosmisleni hadisi a koji su vjerodostojni (sarih sahih) poput hadisa Burejde, radijallahu anhu (ALLAHU LA ILLAHE ILLA HUVE EL-EHADU ES-SAMEDU ELZI LEM JELID VE LEM JULED VE LEM JEKUN LEHU KUFUVEN EHAD) za koji je Ibn Hadžer rekao: "On je (ovaj hadis) najodabraniji sa strane seneda od svega što je prenešeno o tome (Allahovom najuzvišenijem imenu)", takođe sa ovim se složio Ševkani a i sam šejh Albani.
Druga vrsta su jasni i nedvosmisleni hadisi ali sa slabim senedom, za neke od tih hadisa Ibn Hadžer je rekao da su slabi, poput hadisa od Aiše, radijallahu anha, sa kojim se podupire treći stav (ALLAHU ER-RAHMAN ER-RAHIM) a kojeg bilježi Ibn Madže (slabim ga je ocijenio i Albani), a ocjene za neke od tih hadisa je prešutio poput hadisa sa kojim se dokazuje osmi stav (ZUL-DŽELALI VEL-IKARAMI) od Muaza ibn Džebela, radijallahu anhu, u Sunenu Tirmizija (kojeg je Albani ocijenio slabim). Zatim je šejh Albani dodao da ima još jasnih i nedvosmislenih hadisa po ovom pitanju koje Ibn Hadžer nije spomenuo a koji su, po njemu, jako slabi a što je pojasnio u svojoj Silsili ed-daifa pod brojevima 2772, 2773 i 2775.
Odabrano mišljenje
Većina učenjaka ovog Ummeta, kako prenose mnogi učenjaci, je na stavu da je najuzvišenije Allahovo ime sa kojim se dova ne odbija ime ALLAH. Ime Allah ima svojstvo da ukazuje na sva druga Allahova imena i svostva, takođe, sa njim se ne naziva niko drugi osim Uzvišenog Allaha.
Kaže Ibnul-Kajjim (Medarudžussalikin, 1/32): "Ime Allah sa tri vrste semantičkog značenja (riječi) ukazuje na sva druga Allahova lijepa imena i sva Njegova uzvišena svojstva ...". Te tri vrste semantičkog značenja (riječi) su: istovjetno značenje riječi sa drugom riječju (mutabeka), značenje koje u sebi sadrži značenje drugih riječi (tedammun) i značenje iz kojeg proizilazi značenje druge riječi (luzum).
Od tekstova učenjaka mezheba koji su ovom stavu a koji ujedno pripisuju ovaj stav većini učenjaka Ummeta je sljedeće:
Prenosi henefijski učenjak Ibn Emir El-Hadždž (Et-Takriru vet-tahbiru, 1/5) od Muhemmeda ibn Hasana da je čuo Ebu Hanifu da je rekao: "Allahovo najuzvišenije ime je Allah", i kaže da je ovo stav Tahavije i većine učenjaka.
Kaže šafijski učenjak Eš-Šerbini (Mugnil-muhtadž, 1/88): „Kod učenjaka istraživača je ono (ima Allah) najuzvišenije Allahovo ime, spomenuto je u Plemenitom Kur'anu na 2360 mjesta“.
Navodi hanbelijski učenjak Ebul-Beka' El-Futuhi u svom poznatom djelu „Šerhu el-kevkebi el-munir“ (str.4) dvije fajde (korisna podatka):
„Prva – da je ime „Allah“ vlastito ime za Biće, specifično je samo za Njega pa time obuhvata sva (druga) Njegova lijepa imena.
Druga – da je ono (ime Allah) najuzvišenije Allahovo ime kod većine učenjaka i da ono karakteriše sve zahvale (Allahu).“
A od savremenih učenjaka koji argumentovano zastupa stav da je najuzvišenije Allahovo ime ime Allah je između ostalih Omer El-Eškar. On smatra da analiza šerijatskih tekstova koji govore o najuzvišenijem Allahovom imenu pokazuje da je ti ime „ALLAH, jer je ovo jedino ime koje se nalazi u svim šerijatskim tekstovima u kojima je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao da u njima ima najuzvišenije Allahovo ime.
Zatim je još dodao da ono što takođe daje prednost ovom mišljenju (da je najuzvišenije Allahovo ime Allah) i to što se ime Allah u Kur'anu ponavlja 2697 puta, shodno proračunu El-Mu'adžmu el-mufehresu (kur'anskom rječniku), a riječ „ALLAHUMME“ (što znači Allahu moj) je došla pet puta. Dok ostala imena koja su specifična samo za Allaha, kao ime Er-Rahman, spominje se u Kur'anu 57 puta. (El-'Akidetu fillahi, str. 213).
Drugi stav učenjaka po ovom pitanju, koji se može smjestiti na drugo mjesto shodno snazi argumenata, je stav da je ime „El-Hajju el-Kajjumu“. Na ovom stavu su mnogi učenjaci, između ostalih imam Nevevi i od savremenih Ibn Usejmin. Ve billahi tevfik.
mr. Zijad Ljakić
Drugi text na ovu temu...
Jedno od najpoznatijih mišljenja u pogledu najuzvišenijeg Allahovog imena, koje je ujedno i najispravnije i najbliže dokazima, jeste da je najuzvišenije Allahovo ime ”Allah”. Rekao je Ebu Abdullah ibn Mendeh u svojoj knjizi ”Et-Tevhid”: ”Ime Allah ukazuje na Njegovo Biće, Uzvišeni Allah zabranio je stvorenjima da se njim nazivaju, ili da neko drugo božanstvo tako nazovu. Učinio ga je početkom imana, stubom islama, njime se farzovi otpočinju, sklapaju ugovori, traži utočište od prokletog šejtana, s tim imenom se otpočinje i završava svako dobro djelo, veličanstveno je Njegovo ime, nema boga osim Njega.“ (Et-Tevhid, 2/21) Ime Allah ima odlike koje druga imena nemaju. Tako se Allahu pripisuju ostala imena, kao što kaže Uzvišeni u Svojoj plemenitoj Knjizi: ‘‘A Allah ima najljepša imena“. Kažemo: Milostivi, Plemeniti, Vječni, Uzvišeni su Allahova imena, a ne kažemo: Allah je ime Milostivog. Ime Allah općenito ukazuje na značenje svih ostalih Allahovih imena, a imena su ta koja pojašnjavaju i ukazuju na Allahova plemenita svojstva. Zbog ovih i drugih odlika ovog imena, neki od učenjaka smatraju da je ”Allah” najuzvišenije Allahovo ime. Ono što daje potporu ovom mišljenju jeste da se ovo ime nalazi u svim hadisima koji govore o Allahovom najuzvišenijem imenu.
Kur'anski i hadiski tekstovi ukazuju na to da su neka Allahova imena i svojstva vrednija, veličanstvenija od ostalih Allahovih lijepih imena i svojstava, kao što je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, spomenuo da Allah, tebareke ve te'ala, ima najuzvišenije ime i kada čovjek zamoli Allaha za nešto, dozivajući Ga tim imenom, Allah mu usliša dovu i udovolji. Onaj ko tvrdi da u Allahovim, tebareke ve te'ala, lijepim imenima i svojstvima nema razlike po vrijednosti, njegova tvrdnja je neispravna.
Šejhul-islam Ibn Tejmijje, rahmetullahi alejhi, rekao je: ''Onaj ko kaže: 'Među Allahovim svojstvima nema razlike po vrijednosti' ili slično tome, takav govor je bez dokaza... Jer kao što su Njegova svojstva i imena raznolika po značenju, isto tako se razlikuju i po vrijednosti, na što ukazuju Kur'an, sunnet, konsenzus i razum.'' (Dževabu ehlil-'ilmi vel-iman, 197-200)
Od Enesa ibn Malika, radijallahu anhu, prenosi se da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, čuo nekog čovjeka da govori: ''Allahu moj, ja Te molim, jer Tebi pripada sva hvala, nema drugog istinskog božanstva osim Tebe, Jedinog, Ti nemaš sudruga. Ti si Onaj koji obasipa blagodatima robove Svoje, Tvorac nebesa i Zemlje, Veličanstveni, Plemeniti“, pa mu je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ''Zaista si molio Allaha Njegovim najuzvišenijim imenom, kojim, kada se zamoli – usliša, i kada se zatraži – daruje.“ (Ahmed, 3/158, Ebu Davud, 1495, Hakim, 1/503, sa dobrim lancem prenosilaca, a Hakim kaže da je vjerodostojan, po šartima Muslima)
Bilježe Ibn Madže, Hakim i drugi od Ebu Umame, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ''Allahovo najveličanstvenije ime kojim, kada se zamoli – usliša, nalazi se u tri kur'anske sure: El-Bekare, Ali Imran, i Taha.“ (Ibn Madže, 3856, Hakim, 1/506, a šejh Albani ga je ocijenio vjerodostojnim)
Bilježe imam Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi i Ibn Madže od Esme bint Jezid, radijallahu anha, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ''Allahovo najveličanstvenije ime nalazi se u ova dva ajeta: 'A vaš Bog - jedan je Bog! Nema boga osim Njega, Svemilosnog, Milostivog!', i početak sure Ali Imran: 'Elif-lam-mim. Allah je – nema boga osim Njega, Živi i Vječni!“' (Ahmed, 6/461, Ebu Davud, 1496, Ibn Madže, 3855, u lancu prenosilaca ovog hadisa postoji slabost, ali za ajet iz sure Ali Imran postoji potpora u hadisu koji je šejh Albani ocijenio vjerodostojnim)
Imam Ahmed, Ebu Davud, Hakim i drugi bilježe predaju od Burejde, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, čuo nekog čovjeka da govori: ''Allahu moj, ja Te molim svjedočeći da si Ti Allah, nema boga osim Tebe, Jedini, utočište svakom, koji nije rodio i rođen nije i niko Mu ravan nije“, pa je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ''Zaista je molio Allaha Njegovim najuzvišenijim imenom kojim, kada se zamoli – usliša, i kada se zatraži – daruje.“ (Ahmed, 5/349, Ebu Davud, 1493, Hakim, 1/504, a Hakim kaže da je po šartima Buharije i Muslima)
Ovo su neki od hadisa Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, koji govore o Allahovom najuzvišenijem imenu, kojim kada se zamoli – usliša i kada se njime zatraži – daruje. Zbog toga su islamski učenjaci pisali i istraživali o ovom imenu, pa ćemo naći brojna djela učenjaka na ovu temu.
Sujuti, rahmetullahi alejhi, u svojoj knjizi ''Ed-Deru el-munazam fi el-ismi el-eazam'', koju je posvetio ovoj tematici, navodi dvadeset mišljenja u pogledu najuzvišenijeg Allahovog imena. Slabost mnogih od tih mišljenja je očita, jer nisu zasnovana na Kur'anu i sunnetu, a neka od tih mišljenja su i sufijske izmišljotine po tom pitanju, koje su zasnovane na izmišljenim hadisima i izmišljenim pričama, kojima varaju narod muslimanski i zavode neznalice. Stoga je obaveza svakom muslimanu da se pazi i čuva njihovih zabluda.
Jedno od najpoznatijih mišljenja u pogledu najuzvišenijeg Allahovog imena, koje je ujedno i najispravnije i najbliže dokazima, jeste da je najuzvišenije Allahovo ime ''Allah''. Rekao je Ebu Abdullah ibn Mendeh u svojoj knjizi ''Et-Tevhid'': ''Ime Allah ukazuje na Njegovo Biće, Uzvišeni Allah zabranio je stvorenjima da se njim nazivaju, ili da neko drugo božanstvo tako nazovu. Učinio ga je početkom imana, stubom islama, njime se farzovi otpočinju, sklapaju ugovori, traži utočište od prokletog šejtana, s tim imenom se otpočinje i završava svako dobro djelo, veličanstveno je Njegovo ime, nema boga osim Njega.“ (Et-Tevhid, 2/21) Ime Allah ima odlike koje druga imena nemaju. Tako se Allahu pripisuju ostala imena, kao što kaže Uzvišeni u Svojoj plemenitoj Knjizi: ''A Allah ima najljepša imena“. Kažemo: Milostivi, Plemeniti, Vječni, Uzvišeni su Allahova imena, a ne kažemo: Allah je ime Milostivog. Ime Allah općenito ukazuje na značenje svih ostalih Allahovih imena, a imena su ta koja pojašnjavaju i ukazuju na Allahova plemenita svojstva. Zbog ovih i drugih odlika ovog imena, neki od učenjaka smatraju da je ''Allah'' najuzvišenije Allahovo ime. Ono što daje potporu ovom mišljenju jeste da se ovo ime nalazi u svim hadisima koji govore o Allahovom najuzvišenijem imenu.
Neki islamski učenjaci smatraju da je Allahovo najuzvišenije ime ''El-Hajju El-Kajjum'', Živi i Vječni.
Rekao je Ibn Kajjim u svojoj knjizi ''Zadul-me'ad'': ''Svojstvo života obuhvata sva ostala svojstva savršenstva, a svojstvo vječnosti obuhvata sve radnje, pa je zato najuzvišenije Allahovo ime kojim, kada se zamoli – usliša, i kada se zatraži – daruje, Živi i Vječni.'' (Zadul-me'ad, 4/204)
I ovo ime se spominje u većini hadisa koji govore o najuzvišenijem Allahovom imenu.
Neki islamski učenjaci smatraju da se pod najuzvišenijim Allahovim imenom ne misli na jedno, nego na više njih. Jer postoje dvije vrste Allahovih imena. Jedna vrsta Allahovih imena ukazuje na jedno, dvoje ili više Allahovih svojstava, a druga vrsta Allahovih imena ukazuje na sva Allahova svojstva savršenstva i sve atribute uzvišenosti i ljepote. Pa je ''Allah'' najuzvišenije ime, kao i ''Es-Samed'' , i ''El-Hajju El-Kajjum'', i ''El-Hamid El-Medžid'', i ''El-Kebiru El-Azim'', i ''El-Muhit''. (Fethul-Melikil-Allam od Ibn Sadija, 26-27)
Ovo su najodabranija tri mišljenja po pitanju najuzvišenijeg Allahovog imena. Razlog ovakvog razilaženja jeste nepostojanje konkretnog dokaza koji govori o Allahovom najuzvišenijem imenu. Ono što možemo zaključiti i što je sigurno jeste da će onaj ko bude Allahu dovio na način kako je to spomenuto u navedenim hadisima, doviti Allahu Njegovim najuzvišenijim imenom, kojim kada se zamoli – usliša i kada se zatraži – daruje.
prof. Tarik Beganović
